Cliënten als collega's

‘Ik ben die eigenwijze flapdrop die wil bewijzen dat mensen met een beperking wél iets kunnen’

Iedereen, zonder maar ook met beperking, doet ertoe. Voor Tjerk Nijhuis (40) is dat een no-brainer. Het is zijn missie dat mensen met een beperking mogen meedoen in de samenleving. Daar werkt hij als coach van ‘Team Samen Sterk’ bij zorgorganisatie Estinea elke dag aan. Acht ervaringsdeskundigen als directe collega’s. “Deze cliënten vertellen me heel direct als ze iets niet fijn vinden. Prachtig!”

Alweer twintig jaar werkt Tjerk bij Estinea. Eigenlijk wilde hij leraar worden, maar tijdens de stage op zijn oude basisschool ontdekte hij dat leraar worden hem toch helemaal niet lag. Hij ontdekte ook waar zijn hart wél naar uitging. “Elke dinsdagavond was er op die school dansles voor mensen met een beperking. Ik deed er al jaren vrijwilligerswerk. Een leraar zei tegen me: ‘Wist je dat je daar ook je werk van kunt maken?’ Dat had ik me nooit gerealiseerd. Ik ben hem nog steeds dankbaar.” Na zijn stage bij Estinea kreeg Tjerk een vaste baan, in de keuken en kantine van een groot dagcentrum. “Ik runde dit samen met cliënten. We verzorgden broodjes, soep, koffie en thee. Ik vond het gaaf om samen met een cliënt te kijken waar iemands grens lag en hoe we die konden verleggen. Er wordt vaak gesproken over de participatieladder: in hoeverre doet iemand mee in de samenleving? Sommige cliënten kunnen niet naar betaald werk. Maar je kunt de trede waarop ze staan wel verbreden, zodat ze steviger staan en nooit meer een stap naar beneden hoeven te doen.”

Beroepsblindheid

Tjerk had het enorm naar zijn zin. Toch werd hij vier jaar later woonbegeleider. “Ik heb met mezelf afgesproken dat ik elke vier jaar iets anders ga doen bij Estinea. Zo voorkom ik beroepsblind heid. Dat je het op een gegeven moment beter weet dan je collega’s. Daar heb ik zo’n hekel aan, dat mag bij mij écht niet gebeuren.” Als woonbegeleider maakte hij de verhuizing mee van twintig cliënten die hun eigen kamer hadden in een oud herenhuis naar appartementenwo ningen met eigen slaapkamer, woonkamer en badkamer. Dat was een hele omslag waarbij ik de cliënten heb geholpen.” Ook als woonbe geleider leerde Tjerk weer veel. “Die gezellige woonkamergesprekken vond ik het meest toffe. Ik leerde cliënten op een hele andere manier kennen. En zij mij. Dat is een groot verschil met het werk van een verpleegkundige. Bij ons blijft een cliënt vaak zijn hele leven wonen en werken. Je leert elkaar goed kennen. Het duurt soms wel een half jaar tot een jaar voordat iemand jou in vertrouwen neemt. En vanuit dat vertrouwen en die goede band, kun je een cliënt dan een beetje meer loslaten. Daar groeit iemand van. We moeten niet alleen maar een arm om iemand heenslaan om de cliënt te beschermen. Nee, probeer ook zelf dingen uit. En ga desnoods een keer op je plaat.”

Horeca opzetten

Na vier jaar krijgt Tjerk de kans om de horeca gelegenheid op het hoofdkantoor op te zetten. “Ja, echt superleuk! Ik vind het fijn om contact te maken met mensen. Het harde werken past ook bij me. In de horeca heb je te maken met grote pieken en dalen. Die pieken zijn het lastigst voor de cliënten, dus die moet je eraf zien te halen. Dat betekent dat je niet op je kont moet gaan zitten als het even rustig is, maar dat je alles goed voorbereidt.” Dat de horeca zo goed past bij mensen met een verstandelijke beperking komt volgens Tjerk door het volgende: “Dat komt omdat cliënten ook voor een ander willen zorgen. Er wordt al voor hen gezorgd, dus het is leuk dat zij iets kunnen doen voor een ander. Hoe kan je dat beter doen dan met eten en drinken; heel basale menselijke behoeften.”

Team Samen Sterk

Sinds 2018 is Tjerk coach van Team Samen Sterk. Daarnaast runt hij de cliëntenredactie, waar negen cliënten zelf content maken voor cliënten van Estinea. Team Samen Sterk bestaat uit acht mensen met een beperking. Samen volgden ze de training Samen Sterk bij de LFB, de belangenvereniging dóór en vóór mensen met een verstandelijke beperking. Ze houden informatiebijeenkomsten en adviseren onder meer scholen, gemeenten en zorgcollega’s. Cliënten vertellen over hun beperking, wat dit voor hen betekent en hoe zij ermee omgaan. Zo helpen ze anderen verder. “Als we ergens komen zeg ik: ‘Hoi, ik ben Tjerk. Dit zijn de mensen met wie jullie in gesprek gaan’. Dan doe ik een stap achteruit, want het gaat niet om mij. Die gelijkwaardigheid is geweldig, want de cliënten groeien enorm. En ook de acceptatie van de samenleving groeit.” “Laatst gingen we naar de politieopleiding om agenten te leren hoe ze het best kunnen om gaan met mensen met een beperking”, vervolgt Tjerk. “We worden betrokken bij het gemeentelijk beleid: hoe zorgen wij ervoor dat mensen met een beperking zoveel mogelijk kunnen meedoen? Ook komen we op de opleidingen Maatschappelijke Zorg. Studenten komen daardoor al direct in aanraking met mensen met een beperking. Daardoor zijn ze beter voorbereid op hun stage en op hun latere werk.”

Mond vol tanden

Joop is één van de ervaringsdeskundigen. “Hij zit in een rolstoel”, vertelt Tjerk. “Op een keer was hij vervoer aan het regelen naar het Centraal Bureau in Aalten, waar ik werk. Hij wilde er zelf naartoe vanaf het dagcentrum. Ik zei: “Dat kan niet hoor, want dan moet je een drukke straat over.’ Joop reageerde: ‘Tjerk, ik woon al mijn hele leven in Aalten. Denk je dat ik dat niet kan?’ Ik stond met de mond vol tanden. Wie was ik om dat voor hem te bepalen? Hij had gelijk, lulhannes die ik er ben.” Tjerk vertelt dit glunderend. Want hier kan hij echt van genieten als hij door een cliënt zo met de neus op de feiten wordt gedrukt. “Elke week heb ik wel iets waar ik zelf beter op moet letten. Dat komt omdat je het als begeleider graag goed regelt voor cliënten. Het is ons zorghart. Maar als je niet oppast, vergeet je de cliënt daarin mee te nemen. Laatst verschoof ik een vergadering, omdat ik vond dat één van de cliënten al zo’n drukke week had. Maar de cliënt dacht daar anders over. ‘Hartstikke lief, maar wil je de volgende keer overleggen?’ Natuurlijk, stom van me!”

Eigenwijze flapdrol

Tjerk deelt zijn ‘blunders’ graag met zijn collega’s en in trainingen. “Ik merk dat we het soms lastig vinden om fouten aan te geven. Ik leg die juist open en bloot op tafel, zodat anderen daar iets aan hebben. Ik vind het belangrijk dat we oog hebben voor de talenten van cliënten. Dat begint bij het wegnemen van het vooroordeel dat mensen met een beperking ‘het toch niet kunnen’. Ik ben die eigenwijze flapdrop die wil bewijzen dat mensen met een beperking wél iets kunnen. Een cliënt mag gewoon meedoen in de samenleving. Daar gaan we samen voor. En daar waar je hulp nodig hebt, sta ik naast je. Dat geeft mij heel veel voldoening. Ik blijf hier. Ja, ook als de vier jaar voorbij is!”

Dit artikel van Jeroen Fidder verscheen in Floor Magazine: een glossy voor zorgproffessionals
Foto's: Ton de Bruin voor Floor